Teoria przywiązania to jedna z najlepiej opracowanych teorii dotyczących bliskości i tworzenia związków. Swoimi korzeniami sięga lat 50. i 60. XX wieku i bazuje na badaniach brytyjskiego psychiatry Johna Bowlby’ego i Mary Ainsworth.
Zainteresowania tych badaczy dotyczyły rozwoju dzieci i ich reakcji na utratę osób, z którymi były blisko związane. Najprostszy eksperyment polegał na umieszczeniu dziecka w pokoju z zabawkami w towarzystwie matki. Dzięki jej obecności dziecko czuło się bezpiecznie i swobodnie, więc zaczynało bawić się zabawkami. Następnie obserwowano reakcję dzieci, kiedy matka wychodziła, a po jakimś czasie do niego wracała. Bowlby zaobserwował trzy podstawowe reakcje wynikające ze stylów przywiązania (czyli sposobów reagowania na bliskość). Część dzieci po odejściu matki wpadała w panikę, a po jej powrocie uspokajała się długo i sprawdzała czy matka wciąż jest przy nich. Inne bawiły się dalej, udając, że nie interesuje ich czy matka jest przy nich czy jej nie ma. Ostatnią grupę stanowiły dzieci, które okazywały niepokój kiedy matka znikała, ale jednocześnie po jej powrocie szybko się uspokajały i czuły się bezpiecznie.
Dalsze badania, przeprowadzone między innymi przez Hazan i Shavera, wykazały że przywiązanie odgrywa znaczącą rolę nie tylko w dzieciństwie, ale przez całe życie człowieka.
Rodzaje stylów przywiązania
W dorosłym życiu swoje relacje budujemy według tych samych stylów przywiązania: lękowego, bezpiecznego i unikającego (później dodano jeszcze jeden: styl zdezorganizowany, ale dotyczy on zaledwie około procenta populacji).
Bezpieczny styl przywiązania charakteryzuje się zdrowym podejściem do bliskości. Takie osoby wchodzą w związki bez lęku i z otwartością. Okazują partnerom czułość i wsparcie, a w związkach są na poważnie.
Lękowy styl przywiązania jest wyszywany strachem przed samotnością i utratą miłości. Takie osoby bardzo szybko się angażują, a będąc w związku mają tendencję do doszukiwania się problemów, kontroli, zazdrości i prowokowania kłótni.
Unikający styl przywiązania jest powiązany z tłumionymi emocjami i niechęcią przed odsłonieniem się. Takie osoby wolą być same niż zaufać komuś i dać się zranić. Będąc w związkach okazują mniej wspierających zachowań, unikają rozwiązywania problemów i częściej kończą związki.
Dlaczego wiedza o stylach przywiązania jest tak ważna?
Przede wszystkim dlatego, że wpływają one na nasz stosunek do relacji.
O ile większość osób (ok. 65%) ma bezpieczny styl, to w przypadku pozostałych osób ich styl przywiązania jest czynnikiem ryzyka dla ich związków. Według badań osoby lękowe i unikające częściej się rozstają, a ich związki – nawet jeśli są trwałe, to są mniej satysfakcjonujące.
Dodatkowo, osoby lękowe zwykle wiążą się z osobami unikającymi. To tłumaczy dlaczego jest tak wiele problematycznych relacji, w których jedna osoba kogoś goni, a druga od niej ucieka. Towarzyszy temu tworzenie teorii w rodzaju: „Nie okazuj zainteresowania, bo on/a się tobą znudzi”. W rzeczywistości problem często nie tkwi w zainteresowaniu tylko w innych stylach przywiązania i wadliwych sposobach budowania relacji.
Natomiast dzięki rozpoznaniu swojego stylu przywiązania i stylu przywiązania partnera:
- możesz zrozumieć swoje zachowania w relacjach z innymi i nad nimi pracować
- zrozumieć zachowania partnera
- wyrwać się z błędnego koła związkowych porażek i zacząć budować związki z innymi osobami
Test stylów przywiązania
Poniższy test pochodzi z książki Amira Levine’a i Rachel Heller, Partnerstwo bliskości. Zaznacz wyłącznie te odpowiedzi, z którymi się utożsamiasz. Jeśli jakieś stwierdzenie cię nie dotyczy to je omiń. Następnie policz wszystkie odpowiedzi A, B i C.
Wyniki
Dodaj wszystkie swoje odpowiedzi zaznaczone w kolumnie A:
____________
Dodaj wszystkie swoje odpowiedzi zaznaczone w kolumnie B:
____________
Dodaj wszystkie swoje odpowiedzi zaznaczone w kolumnie C:
____________
Kategoria A reprezentuje styl lękowy, kategoria B – bezpieczny, a kategoria C – unikający. Im więcej twierdzeń zaznaczonych w danej kategorii, tym więcej cech odpowiadających danemu stylowi przywiązania.
Styl lękowy: Uwielbiasz bliskość i masz w sobie zdolność do wielkiej intymności. Często jednak boisz się, że bliska osoba nie życzy jej sobie w takim samym stopniu. Relacje pożerają sporą część twojej energii emocjonalnej. Masz skłonność do wrażliwości na niewielkie wahania nastrojów i zachowań bliskiej osoby; mimo że często trafnie te emocje i zachowania odczytujesz, bierzesz je zanadto do siebie. W ramach relacji przeżywasz wiele negatywnych emocji i łatwo się denerwujesz. W rezultacie często zdarza ci się wybuchać i powiedzieć coś, czego później żałujesz. Jeśli druga osoba zapewni ci bezpieczeństwo, jesteś w stanie przestać aż tak silnie zajmować się waszym związkiem i poczuć zadowolenie.
Styl bezpieczny: Z łatwością przychodzi ci okazywanie w związku ciepła i miłości. Lubisz bliskość i nie wiąże się ona u ciebie z przesadną troską. Bez trudu radzisz sobie w romantycznych relacjach i kwestie te nie wyprowadzają cię łatwo z równowagi. Umiesz skutecznie komunikować swoje potrzeby i uczucia partnerowi, z łatwością czytasz jego emocjonalne komunikaty i potrafisz na nie reagować. Potrafisz też zarówno dzielić się z bliską osobą swoimi sukcesami i problemami, jak i okazywać jej wsparcie, gdy tego potrzebuje.
Styl unikający: Twoja niezależność i samowystarczalność są dla ciebie bardzo ważne i często przedkładasz autonomię nad bliskość. Mimo że pragniesz tej ostatniej, jej nadmiar sprawia, że czujesz się niekomfortowo i masz skłonności do trzymania partnera na dystans. Nie poświęcasz wiele czasu na martwienie się o swoje romantyczne relacje, nie przejmujesz się potencjalnym odrzuceniem. Często nie otwierasz się przed bliskimi osobami, które narzekają na twój emocjonalny chłód. W relacji często jesteś bardzo wyczulony na wszelkie sygnały kontroli czy naruszania twojego terytorium przez bliską osobę.
